کارگاه آموزشی «مکان تاریخی به عنوان عنصر موثر بر روایت» عصر روز گذشته، شنبه ۴ آذر با تدریس دکتر شهابالدین عادل و علی شاهمحمدی در سالن نشست موزه ملی ایران برگزار شد.
در این نشست دکتر شهابالدین عادل عنوان کرد: مکان ایجاد هویت میکند و به نوعی شخصیت دارد. مکان در اصل یک تجربه محیطی و ارتباطی است. در سینما از طریق میزانسنهای مختلف در حال تغییر مکان هستیم. مکان به عنوان نقطهای که از مصالح مختلف ساخته شده می تواند هویت ایجاد کند. به طور کلی مکان و روایت هر دو در سینما مهم هستند. در بسیاری از فیلمها جذابیت مکانی وجود دارد یعنی لوکیشن فیلم در جایی واقع است که در واقعیت یک اتفاق رخ داده است.
او در ادامه این کارگاه با برشمردن مثالهایی از آثار تاریخ سینما اظهار داشت: سه نوع نگاه درباره مکان وجود دارد. یا تاریخی و میراثی هستند یا مکانهایی است که زیبایی متفاوتی دارند و یا فیلمسازان آگاهانه براساس ساختار موضوعی فیلم مکان را انتخاب میکنند.
وی افزود: اینکه ما از مکان چه میخواهیم خیلی مهم است. به طورکلی محتوا، لوکیشن و خط روایی مهم است و لوکیشن شخصیت اصلی را تعیین میکند. به طور مثال در فیلم خشم خدایان مکانی که فضا را ایجاد میکند مهم است یعنی رعب و هراس از طریق مکان منتقل میشود. همچنین ما از طریق صداها میتوانیم فضا را تجسم کنیم و حتی حرکت دوربین میتواند تغییر فضا ایجاد کند. مکان یک امر واقعی است اما در سینما ممکن است انتزاعی باشد.
دکتر عادل در ادامه تاکید کرد: در سینما فضا خیلی مهم است و مکان یک پدیدار هستیشناسانه است که تجربه مستقیم افراد در پرداختن به آن نقش دارد. کاراکتر مکان را تجربه میکند و هویتش با مکان تعریف میشود. مکان مانند تاریخ است و پویایی دارد و شخصیت ها را به هم مرتبط میسازد. یکی از مهمترین مراحل فیلمسازی میکند، انتخاب مکان است. در سینما فیلمساز اول فیلمنامه را مینویسد، بعد به این میرسد که فیلم چطور روایت شود و چه کسی آن را روایت کند و این که روایت در چه لوکیشنی قرار گیرد، حائز اهمیت است.
وی در بخشهای پایانی این کارگاه آموزشی گفت: سه گفتمان درباره مکان در سینما و معماری وجود دارد. اول این نکته که مکان ارتباط درونی بین آدمها به وجود میآورد. دوم، این که فضای مکانی موجب ارتقای کارکتر میشود و سوم نقشی است که مکان در فراهمکردن زمینههای ارتقای آگاهی شخصیت از محیط برعهده دارد. درنهایت باید گفت فضای میراثی یک اثر هنری محسوب میشود.
کارگاههای دومین جشنواره ملی چندرسانهای میراث فرهنگی، در بخش تهران توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به میزبانی موزه ملی ایران برگزار میشود.
