عنوان مقاله: بازنگری بر تناظر میان پرده‌ی سینما و آینه‌ی ژاک لکان با توجه به ماهیت تصویر سینمایی
نوع مقاله: مقاله علمی – پژوهشی
اطلاعات مقاله: مجله « هنرهای زیبا – هنرهای نمایشی و موسیقی » زمستان ۱۳۹۹، دوره بیست و پنجم ، ۸ صفحه – از ۲۵ تا ۳۲
نویسندگان: شهاب الدین عادل(۱) ، معصومه گنجه ای(۲)
(۱) استادیار گروه آموزشی سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر
(۲) دانشجوی دکتری دانشگاه هنر تهران
چکیده:
مشابه دانستن آینه ی ژاک لکان با پرده‌ی سینما یکی از محوری‌ترین نگره‌های نقد روانکاوانه‌ی فیلم را رقم زد. کاربرد تمثیل آینه برای لکان این بود که او از طریق جدایی عینی میان نوزاد و تصویر او در آینه، انشقاق میان وجود فی‌نفسه(امر خیالی ناخودآگاه) و وجود برای دیگری(هویت اجتماعی خودآگاه) را تبیین می‌کرد. اما کاربرد تناظر میان آینه و پرده‌ی سینما نزد نظریه‌پردازان این بود که آن‌ها جدایی ماهیت بیننده(ساحت واقع) از هویت بیرونی(هویت تماشاگر سینمابودن) را دستمایه می‌ساختند تا نشان دهند که ساختارهای دیگری بزرگ(دستگاه سینمایی) چطور به هویت سوژه‌ها شکل می‌دهند یا اینکه سوژه‌ها چطور در برابر این امر مقاومت می‌کنند. جستار پیش رو در نظر دارد تا از طریق بازنگری بر فرایند رویت تصویر سینمایی، یکبار دیگر به گسست سوبژکتیو لکانی میان امر درونی و امر بیرونی بپردازد و شیوه‌هایی را بنماید که از طریق آن‌ها می‌توان عدم وجود این گسست را از خود مدل نتیجه گرفت. به این منظور، دربحث از تصویر سینمایی ه دو انگاشت هستی شناسانه اشاره میشود که آن را از تصویر آینه مجزا می سازد. بنابه فرض نورنگاشت بودن تصویر و تابیدن از پرتوافکنی در پشت سر بیننده، هستی مستقلی به تصویر آینه میبخشد که فرایند رویت آن را به شیوه ی متفاوتی از تصویر آینه رقم می زند.
کلیدواژه‌ها:
سینما ، تصویر ، آینه ، گسست ، روانکاوی